Muzejska pedagogija

Sa novim paradigmama u obrazovanju, promenile su se uloge i položaj svih institucija kulture koje su se nekada posmatrale i vrednovale isključivo kao činioci, ne i kao mogući nosioci sistema (neformalnog) obrazovanja. U tom smislu značaj biblioteka, muzeja, pozorišta, uloga medija, društvenih i stručnih organizacija i udruženja je bio posmatran nezavisno i odvojeno od uloge i položaja koju su imale škole (kao formalne, a samim tim i značajnije vaspitno-obrazovne institucije). Danas se institucije kulture i škola posmatraju kao partneri koji dele zajednički cilj i imaju jednaku odgovornost u obrazovanju dece. U tom smislu, postaje jednako važno ne samo učenje u školi, već učenje u svim vanškolskim, neformalnim i informalnim kontekstima.

U muzeologiji, zahtevi za otvaranjem muzeja prema publici, te zahtevi za intenzivnijem načinima predstavljanja i komunikacije sa publikom, su naročito izraženi od šezdesetih godina XX veka i traju i danas. Za razliku od tradicionalne muzeologije u okviru koje su se muzeji razvijali kao kolekcionistički centri, savremena shvatanja muzeja odlikuje promenjena uloga muzeja kao institucije, tako i promenjen položaj posetilaca i publike. Muzej kao mesto učenja, komunikacije i participacije bitno menja položaj i uloge posetilaca bitno menja položaj i uloge posetilaca koji od pasivnih konzumenata određenog sadržaja postaju aktivni učesnici i stvaraoci muzejskog iskustva (Kisić, 2014). Ključna ideja participacije u muzeju jeste da muzejski sadržaj postaje platforma koja povezuje različite korisnike koji deluju kao stvaraoci, istraživači, konzumenti, kritičari i partneri (Simon, 2010). Stvoriti prilike za posetioce u kojima će oni moći da dele ono što oni znaju i umeju na način koji je smislen i koristan je centralno pitnaje koje određuje delatnost Pedagoških i/ili Odeljenja za komuniakciju i rad sa publikom pri muzejima.

Muzejski pedagog i obrazovni programi u muzeju

U istraživanjima koja se bave obrazovnom ulogom muzeja, istražuju se načini na koji se učenje u muzeju može javiti, olakšati i proširiti. Kako omogućiti i podstaći interakcije dece i mladih sa simbolima i znakovima, kako podstaći stvaranje autentičnih aktivnosti i iskustva u muzeju?

Iz pedagoške perspektive, stvaranje obrazovnih programa u muzeju počiva na dve, međusobno dopunjujuće ideje. Sa jedne strane, muzej, kao institucija kulture, želi da prenese posetiocima sadržaje koje smatra važnim. Ti sadržaji su predstavljeni kroz muzejsku postavku izborom eksponata, njihovim opisom i načinom njihove prezentacije. Muzej polazi, sa jedne strane, od shvatanja učenja kao prenošenja relevantnih, naučno proverenih znanja (akademska obrazovna paradigma) koja su zbog prirode njihovog saznanja u kontekstu muzeja, jedinstvena i samo u muzeju dostupna. Biti u mogućnosti da se komunicira sa artefaktom, predmetom istorijske, kulturne, nacionalne i predmetno-specifične vrednosti, muzej vidi kao neprocenjivo iskustvo.

Sa druge strane, učenje se razume kao proces stvaranja značenja u specifičnom konteksu muzeja kao kulturne, obrazovne, društvene institucije, ali koja to postaje tek ukoliko kao takva ostavi utisak na posetioca, tek ukoliko ostvari vezu sa publikom. Da bi se to postiglo, muzej kao institucija se posmatra kao mesto za učenje, sredina za neiscrpno istraživanje i igru. Muzej se posmatra kao socijalna i fizička sredina gde se posetioci sreću sa objektima i idejama koje tumače i interpretiraju polazeći od sopstvenog iskustva, u okviru svojih verovanja, misli i ideja.

Više o tome kako deca i mladi uče u muzeju, i ulozi pedagoga u muzeju pročitajte u mom tekstu “Obrazovna uloga muzeja” objavljenom u okviru konferencije VASpitanje danas, u organizaciji Filozofskog fakulteta u Beogradu i Pedagoškog društva Srbije.